خبرگزاری فرانسه در گزارشی که روز سه‌شنبه ۱۲ مارس (۲۲ اسفند) منتشر کرد، نوشت که کشورهای ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و مراکش برای به عهده گرفتن نقش بیشتر در امور اقتصادی و نظامی کشورهای منطقه ساحل آفریقا با هم رقابت می‌کنند. این رقابت در حالی بالا گرفته که فرانسه در پی بروز کودتاهای متعدد در این منطقه، از برخی مستعمره‌های سابقش خارج شده است.
بنا بر گزارش این خبرگزاری، تجهیزات نظامی ترکیه و همچنین پروژه‌های توسعه‌ای و زیربنایی مراکش و جمهوری اسلامی ایران برای رژیم‌های نظامی منطقه ساحل آفریقا که پول نقد زیادی ندارند و با خشونت‌های جهادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، وسوسه‌انگیز است.
کشورهای مالی، بورکینافاسو و نیجر از سال ۲۰۲۰ تاکنون کودتاهای متعددی را پشت سر گذاشته‌اند و صحنه شورش‌های جهادی خونینی بوده‌اند. حاکمان نظامی این کشورها از آن زمان از یک بلوک گسترده‌تر غرب آفریقا خارج شدند و برای مبارزه با جهادی‌ها یک پیمان دفاعی مشترک ایجاد کرده‌اند.
فرانسه که نیروهای آن که بیش از یک دهه در سراسر ساحل آفریقا مستقر شده بودند، تمایلی نداشتند به ارتش‌هایی که به سوءاستفاده از غیرنظامیان متهم‌اند، تجهیزات نظامی بدهند و این کشورها تصمیم گرفتند این کمبود را از طریق بستن پیمان‌های نظامی با دیگر کشورها جبران کنند.
فرانسه در سال ۲۰۲۲ مجبور شد نیروهایش را از مالی خارج کند. سال ۲۰۲۳ هم اتفاقی مشابه در نیجر و بورکینافاسو رخ داد. وقوع کودتا در این کشورها و خروج فرانسه از مستعمرات سابق آن به افزایش مشارکت نظامی روسیه منجر شد.
اکنون گزارش‌ها حاکی از آن است که آنکارا در حال فروش پهپادهای رزمی سنگین و ایجاد کریدوری از میان صحرا بین خلیج گینه در غرب و الجزایر در شمال غربی آفریقا است. یک منبع مطلع که در حوزه روابط بورکینافاسو و ترکیه کار می‌کند، گفت که دولت ترکیه به کسانی که در این کشور آفریقایی سرمایه‌گذاری کنند، معافیت‌های مالیاتی می‌دهد.
ترکیه با معرفی خود به عنوان یک شریک قابل‌اعتماد، قصد دارد شهرت و اعتبارش را در خارج از این کشور افزایش دهد تا در نهایت نفوذش را در این کشورها که با آن‌ها تاریخ، فرهنگ و مذهب مشترک دارد، تقویت کند. به گفته فردریکو دونلی، متخصص علوم سیاسی، در حالی که مسکو خود را به عنوان متحد اصلی رژیم‌های نظامی در منطقه ساحل آفریقا تثبیت می‌کند، ترکیه سیاستی «فرصت‌طلبانه» اتخاذ کرده و سعی می‌کند به عنوان جایگزینی برای اروپایی‌ها و روسیه معرفی شود.
البته ترکیه در کشورهای منطقه ساحل آفریقا با رقبایی چون مراکش و به‌تازگی جمهوری اسلامی ایران هم مواجه است که برنامه‌های توسعه اقتصادی و پروژه‌های برنامه‌ریزی شهری ارائه می‌کنند.
مراکش در ماه سپتامبر اعلام کرد که آماده است زیرساخت‌های جاده‌ای، بندری و ریلی‌اش را در اختیار مالی، بورکینافاسو، نیجر و چاد که محصور در خشکی‌اند، قرار دهد. پادشاه مراکش هم در ماه نوامبر خواستار کمک به کشورهای منطقه ساحل آفریقا برای دسترسی به اقیانوس اطلس شد و خاطرنشان کرد که این اتفاق «به ارتقای زیرساخت‌ها در کشورهای ساحل و تلاش برای اتصال آن‌ها به شبکه‌های حمل‌و‌نقل در منطقه بستگی دارد».
یک منبع دولتی نیجر گفت که این کشور از زمان استقلال به‌ویژه در زمینه توسعه اقتصادی، با مراکش «روابط عالی» داشته است.
در سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران و بورکینافاسو نیز چندین قرارداد همکاری در زمینه انرژی، برنامه‌ریزی شهری، آموزش عالی و ساخت‌وساز امضا کرده‌اند. تهران در ماه ژانویه از تاسیس دو دانشگاه در کشور مالی خبر داد و قراردادهای همکاری مختلفی با این کشور امضا کرد.
تیری کوویل، اقتصاددان و متخصص مسائل ایران، درباره این موضوع گفت که جمهوری اسلامی در آفریقا به داشتن «زبان انقلابی و منطق ضدامپریالیستی» شناخته می‌شود که برای مستعمره‌های سابق جذاب است. گفته‌های او به سخنان ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، در سفر به قاره آفریقا اشاره دارد که مقاومت کشورهای آفریقایی در برابر استعمار را «نماد بیداری و هوشیاری» خواند و آن را ستود.
کوویل یادآوری کرد: «جمهوری اسلامی ده‌ها قرارداد امضا می‌کند اما هیچ‌کدام کارساز نیستند زیرا آن‌ها برای حمایت از این قراردادها و رقابت جدی با ترکیه بودجه کافی ندارند.»
با این حال تلاش جمهوری اسلامی برای نفوذ در کشورهای منطقه ساحل آفریقا هم‌زمان با افزایش سطح میزان غنی‌سازی اورانیوم در ایران، می‌تواند نشان‌دهنده چشم طمع داشتن تهران به ذخایر عظیم اورانیوم نیجر باشد.
ذخایر اورانیوم نیجر را تاکنون شرکت فرانسوی «اورانو» (Orano) استخراج و از آن بهره‌برداری می‌کرد اما یک منبع دولت کنونی نیجر تاکید کرده که «این منابع متعلق به کشور ما است و می‌توانیم آن را به هر کسی که بخواهیم بفروشیم».
